Van 1969 tm 1975 leverde Citroen de DS en zijn derivaten met het rechte, zwarte dashboard met de drie ronde ‘klokken’. Standaard is dit dashboard voorzien van een contact- en stuurslot van het merk Simplex. Een in zijn tijd vooruitstrevend slot wat, in tegenstelling tot zijn voorgangers, lastig te omzeilen was. Het stuurslotgedeelte was technisch degelijk en sleutels waren nauwelijks uitwisselbaar. Het succes van toen heeft wel zijn weerslag op het hedendaagse gebruik. Na vele jaren zijn de meeste contactsloten behoorlijk sleets geraakt. Nieuwe old stock exemplaren zijn nauwelijks te vinden en gebruikt is niet altijd een succes. De namaakversie die een paar jaar terug op de markt was voldeed niet; deze raakte vaak snel defect.
Modellen: Er zijn twee types: handgeschakeld en halfautomaat. Het laatste is zelden een probleem, want de storingen vinden meestal plaats bij het eerste type. Verder is er een verdeling te maken in leeftijd, waarbij de oudere sloten voorzien zijn van een witte rechthoekige stekker aan een kabelboompje en de nieuwere van een ronde zwarte direct achter op het contactslot. Helaas zijn ze wat lastig uitwisselbaar; een nieuwe kan je monteren met een speciaal vaak meegeleverd kabelboompje met witte stekker, maar een ouder type slot met witte stekker is lastig te plaatsen aan een modernere kabelboom met zwarte contrastekker. Ik heb in ieder geval nooit een verloop gezien, wat deze situatie plaatsbaar maakt. Omdat de halfautomaatmodellen simpeler zijn en minder onderhavig aan storingen, ga ik het alleen hebben over de handgeschakelde variant.
Handgeschakelde Contactsloten: De handgeschakelde contactsloten hebben drie verschillende type elektrische opbouwunits op de achterzijde zitten. Het eerste type is die met ingebouwde veer en kabelboom met witte stekker. Het tweede type heeft een veer maar geen kabelboom en achterop acht uitstekende koperen pennetjes, die we de ronde zwarte stekker noemen. Het laatste type heeft een elektrische opbouwunit als de tweede, maar hierin ontbreekt de veer. Deze veer zorgt ervoor dat na het starten de sleutel weer terugspringt in de contactstand en de startmotor dus niet mee blijft draaien. De veer van het laatste type zit achter op de cilinder gemonteerd in het slot in plaats van in het elektrische deel. Kortom, er zijn drie type elektrische opbouwunits, maar aangezien ze intern verschillen, zijn ze niet zonder meer uitwisselbaar.
Vervangen: Voor het vervangen van een contactslot moet je eerst de oude verwijderen. Das niet zo eenvoudig, aangezien de montagepunten weggestopt zitten onder in het dashboard en dat een originele montage uitgevoerd is met breekmoeren die, zeker als ze roestig zijn, zeer lastig te verwijderen zijn. De ene boort ze uit, de ander probeert er een twaalftands dopje op te timmeren, maar het blijft altijd even werk. Als het contactslot eruit is, hou er dan rekening mee dat het vervangende contactslot dezelfde elektrische aansluitingen heeft. Verder moet je er bij montage op letten dat de slotpen in de stuurring valt; gebeurt dat niet, werkt het stuurslotgedeelte niet naar behoren.
Reparatie: De meest voorkomende storingen zijn: defecte cilinder, kwijtgeraakte sleutel, weigerachtige elektra en zwaar draaien. Het makkelijkst is het hele ding vervangen, maar aangezien goede contactsloten een schaars goed beginnen te worden, kan een partiële reparatie uitkomst bieden.
- Defecte cilinder. Het is mogelijk om alleen de cilinder te wijzigen, maar dan moet je wel een andere cilinder weten te scoren die past. Er zijn iets van vier modellen. Een cilinder zit geborgd vanaf de zijkant met een 3 mm dik pinnetje wat te verwijderen is met een heel lang boortje van dezelfde dikte en geborgd vanaf de achterzijde dmv een klemringetje met veer en spie. De pen van het stuurslot kan je ongemoeid laten.
- Kwijtgeraakte sleutel. Aangezien losse cilinders schier onvindbaar zijn, kan je het beste het hele slot vervangen, maar het elektrische gedeelte is vrij makkelijk te verwijderen door de clip die het dichtst bij het slotgedeelte zit los te wurmen.
- Weigerachtige elektra. De elektrische unit achterop kan je vaak nog wel los vinden en dan kan je de rest van het slot hergebruiken.
- Zwaar draaien. Zit vaak in het mechanische deel van het slot; de pen van het stuurslot gaat zwaar, het elektrische gedeelte is sleets en cilinder draait stroef. Wat ook kan is dat de cilinder inwendig is gescheurd. Daar gaat ie soms ook zwaar van draaien. De kans is dan zeker groot dat de boel na verloop van tijd uit elkaar valt, bij voorkeur in een ondergrondse parkeergarage in Zuid-Frankrijk. Voorkomen is beter dan genezen zou ik zeggen. Men stelt dat je sloten het beste kan smeren met grafietpoeder en nooit vet moet gebruiken. Dit klopt misschien voor de cilinder, maar de pen van het stuurslot mag na 40 jaar wel een drupje olie of vet hebben. De cilinder is best kwetsbaar en als de pen en het elektrische deel zwaar gaan, dan is een cilinder snel de pineut. Ik smeer de cilinder liever met wd 40 of andere zeer vloeibare smeermiddelen en dat heeft bij mij nooit problemen gegeven.
Demontage van de cilinder: Voor degene die het niet kan laten is er inderdaad de mogelijkheid om de cilinder te verwijderen. De cilinder zit aan de achterzijde geborgd door een klein spanringetje wat om het verlengasje heen zit wat het elektrische deel achterop bedient. Als je het dwarse pennetje eruit drukt of tikt, kan het spanringetje eraf geprutst worden met een schroevendraaier. Aan de zijkant zit hij vast door middel van een stalen pennetje dat uitgeboord kan worden met een extra lange boor van 3 mm. Het pengedeelte van het stuurslot hoeft niet los.
Imitatie: Een paar jaar terug is er een replica-serie geweest van zowel de handgeschakelde als de halfautomaatversie. Ondanks dat het een goede reproductie was, hebben ze een slechte naam gekregen doordat ze snel stuk gingen. Ik kreeg er recent eentje opgestuurd door Frans. De cilinder blokkeerde halverwege. Hij had m anderhalf jaar ervoor ingebouwd. Je herkent ze aan het ontbreken van het Simplex merkje bovenop.
Bij nadere bestudering bleek dat het schuifje achter de cilinder de boel blokkeerde. Hierin was een palletje verbogen waardoor de boel niet meer verder wilde draaien. Ook zat er een braam aan de stuurslotpen ter hoogte van de stuurring.
Ik denk dat het materiaal iets zachter is uitgevoerd waardoor het eerder vervormd als je meer kracht zet bij het terugtrekken van de stuurslotpen. Het probleem komt nl ook voor bij originele sloten, maar veel minder snel. Wat bij deze imitatiesloten cruciaal is, is dat de stuurslotpen goed en makkelijk in het gat van de stuurring past. Eventueel moet die ring opnieuw afgesteld of het gat worden opgeboord. Daarnaast zal je er op moeten letten dat bij het draaien van de sleutel de pen niet onder spanning staat in het gat van de stuurring. Allemaal zaken die je ook bij een origineel slot in acht moet nemen, maar bij deze imitatiesloten is het niet volgen van deze logica vragen op problemen. Mocht het toch mis gaan met het bovenstaande probleem als resultaat, zou je de hele stuurpenconstructie kunnen verwijderen. Dan werkt de boel als een contactslot van 69 of eerder, maar van buiten valt dat niet te zien.
Wat ook blijkt voor te komen bij de imitatiesloten is dat de cilinder uit het slot komt. Mocht iemand daar ervaring mee hebben, laat t even weten.